این مبحث ادامه دارد  ...

آداب قرض الحسنه اسلامی

از قرض الحسنه ای به وام نیکو تعبیر و در قرآن و روایات تأکید فراوانی به آن شده است و هدف از ایجاد این نهاد رفع نیازهای اساسی افراد جامعه می باشد تا با فراهم نمودن شرایط و ابزارهای مناسب بتوان در جهت گردآوری وجوه و دادن قرض الحسنه به نیازمندان گام برداشت.

دراین نهاد ابزارهایی می توانند کارایی لازم را داشته باشند که با چهار عنصر انگیزه معنوی و اخرویوام دهنده، نیازمند بودن وام گیرنده، تضمین بازپرداخت وام و غیردولتی بودن بیشتر سازگار وهماهنگباشند.

پاداش اخروی، کسب اخلاق پسندیده (دوری از بخل)، تعاون و همیاری، پس انداز و کسب جایزه؛ انگیزه های قرض دهنده هستند که انگیزه نخست صرفاً اخروی و انگیزه دوم و سوم معنوی و انگیزه چهارم و پنجم صرفاً مادی است.

 اما در مورد قر ض گیرنده باید گفت که قرض گرفتن یک امر ناپسند است مگر آنکه در جهت رفع یکی از نیازهای ضروری از آن استفاده شود. با توجه به مطالب فوق، دو مشخصه مهم قرض الحسنه یعنی داشتن انگیزه معنوی یا اخروی برای قرض دهنده و نیز صرف آن در جهت رفع نیازهای ضروری قرض گیرنده نمایان می شود.

 مسئله دیگری که قرض را از قرض الحسنه متمایز می سازد، عدم دریافت هرگونه مبلغی فراتر از اصل مال در قرض الحسنه می باشد. یعنی وقتی قرض دهنده برای مدتی از تصرف مال خود چشم پوشی می کند و در مقابل نیز توقع دریافت هیچ سودی را ندارد رفتار اقتصادی قرض الحسنه شکل می گیرد.

در برخی موارد قرض گیرنده هنگام پرداخت قرض به اختیار و رضایت خود مبلغی و یا هدیه ای اضافه بر آنچه قرض گرفته را می پردازد،  که این موضوع برای قرض گیرنده حالت استحباب دارد همانطور که قرض دادن بدون انتظار از نظر اسلام بسیار پسندیده ، ارزشمند و پاداش دارد و اگر قرض دهنده در هنگام پرداخت قرض چنین شرطی را بگذارد ربا محسوب شده و در شریعت دینی ما حرام است.

آداب قرض الحسنه که معمولاً شامل مستحبات و مکروهات این رفتار می باشد نقش تعیین کننده ای در شکل گیری فرهنگ قرض الحسنه دارد که شامل این موارد می باشد:

1. زمان انعقاد قرارداد: قرض گیرنده نباید نیت عدم بازپرداخت را داشته باشد بنابراین برای جلوگیری از هرگونه اختلاف احتمالی باید در هنگام انعقاد قرارداد سند مکتوبی تهیه شود تا در صورت نزاع، ملاک قضاوت قرار گیرد.

 2. هنگام بازپرداخت: در اسلام نسبت به ادای فوری دین تأکید فراوان شده است. در مطالبه دین اگر وام گیرنده توانایی پرداخت نداشته باشد، وام دهنده باید نسبت به تمدید مهلت پرداخت وام اقدام نماید و یا برای ادای قرض به دولت اسلامی رجوع گردد. درنهایت، اگر قرض گیرنده توانایی پرداخت داشته باشد باید بازپرداخت را زودتر از موعد بپردازد با وجود چنین فرهنگی در زمینه قرض الحسنه یکی از عمده ترین مشکلات یعنی عدم اطمینان قرض دهندگان در مورد بازپرداخت دیون خود از بین می رود و امنیت اقتصادی باعث ایجاد آرامش در جامعه می شود.

نکته مهم آن است که پرداخت قرض الحسنه برخاسته از تعالیم اسلام است و جنبه مردمی و غیردولتی بودن نهاد قرض الحسنه در پرهیز از تحمیل بار بر دوش دولت و ایجاد زمینه مساعد جهت ترویج و نهادینه شدن انگیزه های معنوی و در نتیجه فراهم نمودن بستر مناسب برای تحقق این رفتار نقش مهمی دارد .