از خون سرخ بهمن سرسبز شد بهاران

اندیشه بارور شد، در امتداد باران

بر صخره‏ های همّت جوشیده خون غیرت 

بانگ سرود و وحدت آید زچشمه ساران

و الفجر بهمن آمد، فصل شکفتن آمد

 بر پهندشت باور، خالی است جای یاران

در آستانه دهه مبارک فجر هستیم؛ ضمن تبریک این ایام خجسته، گوشه چشمی به تحولات سبک زندگی اسلامی ایرانی پس از انقلاب اسلامی و بایدها و نبایدهای آن می پردازیم:

امام راحل عظیم الشأن فرمودند: "ما مفتخریم و ملت عزیز سرتاپا متعهد به اسلام و قرآن مفتخر است که پیرومذهبی است که می خواهد حقایق قرآنی ، که سراسر آن از وحدت بین مسلمین بلکه بشریت دم می زند، از مقبره ها و گورستانها نجات داده و به عنوان بزرگترین نسخه نجات دهنده بشر از جمیع قیودی که بر پای و دست و قلب و عقل اوپیچیده است و او را به سوی فنا و نیستی و بردگی و بندگی طاغوتیان می کشاندنجات دهد. "

"...با کمال جد و عجز از ملتهای مسلمان می خواهم که از ائمه اطهار و فرهنگ سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی ، نظامی این بزرگ راهنمایان عالم بشریت به طورشایسته و به جان و دل و جانفشانی و نثار عزیزان پیروی کنند. "

 شکل‌گیری هر تمدنی نیازمند طی فرآیندی تاریخی است. شایدبهتر است که بگوییم دهه فجر57 آغاز فرآیندتمدناسلامی و آغاز تحولی عظیم در جهت سبک زندگی اسلام ناب محمدی بوده است.

توجه داشته باشیم که انقلاب اسلامی برای چه رخ داد؟
همه حرف‌های ‌انقلاب اسلامی و شعارهایش این بود که ما می‌خواهیم به گونه‌ای دیگری زندگی کنیم .هویت انقلاب اسلامی ،  لیبرال دموکراسی را در سطح جهان دچار چالش نمودو در عوض گفتمان «نه شرقی ونه غربی » را مطرح کرد. رسالت انقلاب اسلامی «تحقق تمدن اسلامی با همه لوازم از جمله سبک زندگی آن تمدن» است و چون شدنی بود انقلاب اسلامی محقق شد. اگر شدنی نبود انقلاب اسلامی محقق نمی‌شد و لذا امام در گام اول ادبیات سیاسی عالم را عوض کرد و واژگانی مثل ایثار، از خود گذشتگی، مبارزه با کفر، مبارزه با استکبار را مطرح کرد. تغییر ادبیات سیاسی، یکی از نکات مثبت انقلاب اسلامی است.

مفهوم سبک زندگی

سبک زندگی (به انگلیسی: Life Style)‏ (به عربی: السنّة)‏ برای توصیف شرایط زندگی انسان استفاده می‌شود.                                  
قرارداشتن این عبارت ، بعنوان یکی از چهار مرجعِ یافتن احکام الهی -در کنار قرآن ، عقل ، إجماعِ علما- اهمیت آنرا به ما می نمایاند.

 در رشته مطالعات فرهنگی ، سبک زندگی به مجموعه ای ازرفتارها، مدلها و الگوهای کنش های هر فرد اطلاق می شود که معطوف به ابعاد هنجاری، رفتاری و معنایی زندگی اجتماعی او و نشان دهنده کم و کیف نظام باورها و کنش ها و واکنش های فرد و جامعهمی باشد.                                                                                  
بنابراین سبک زندگی مجموعه‌ای از طرز تلقی‌ها، ارزش‌ها، شیوه‌های رفتار، حالت‌ها و سلیقه‌ها است که امورزندگی را در برمیگیرد.

ساموئل هانتینگتون در کتاب «چالش‌های هویت در آمریکا» موفقیت نظام سیاسی آمریکا را در هویت‌سازی ، با رسوم، اعتقادات و فرهنگ‌های متفاوت و بعضاً متضاد با تمامی جهان خاکی و در یک کلمه «آمریکایی کردن» (Americanization) آنها می‌داند. وی معتقد است که تداوم جامعه‌ی آمریکا در پرتو فرآیند آمریکایی‌کردن ممکن می‌شود.

اما ما همواره مهمترین و راهبردی ترین مفهوم سازیها را ازسوی رهبر عزیزمان شاهدیم ، طرح بحث جذاب و جالب تبیین شاخصه های «سبک زندگی اسلامی» ،پس از کلیدواژه های «تهاجم، شبیخون و ناتوی فرهنگی»، «عبرتهای عاشورا و بحث خواص و عوام»، «جنبش نرم افزاری، تولید علم و نهضت آزاد اندیشی» و...
 اکنون در آستانه دهه پیشرفت و عدالت و در گذر از  مرحله سوم از مراحل پنجگانه 1- انقلاب اسلامی 2- نظام اسلامی 3- دولت اسلامی 4- جامعه اسلامی و 5- دنیا و تمدن نوین و شکوهمند اسلامی، رهبر حکیم و دوراندیش انقلاب در قامت یک نظریه پرداز مسلط به واقعیات کشور، بحث تئوریک، انتقادی و دقیقی را با عنوان «سبک و فرهنگ زندگی» کلید زدند.

    در برهه‌ای که رهبرمعظم انقلاب از آن با تعبیر «پیچ تاریخی» یاد می‌کنند حرکت در مسیر پیشرفت برای نیل به تمدن بزرگ اسلامی از الزامات ضروری است. در این میان به نظر می رسد سبک زندگی اسلامی برآمده از ارزش‌های اصیل اسلامی و ساختار بومی می‌تواند ما را به قطب مقاومت علیه غرب تبدیل نماید.

 فرآیند تحقق تمدن اسلامی عبارتنداز:

•         انقلاب اسلامی

•         نظام اسلامی

•         دولت اسلامی

•         جامعه اسلامی

حال این سوال پیش می آید که در شرایط حساس کنونی منطقه و جهان و علیرغم همه‌ی تهدیدها و تحریم‌های تحمیلی علیه ملت ایران و شرایط اقتصادی و ... چرا رهبرمعظم انقلاب این موضوع مهم را متن تمدن‌سازی نوین اسلامی می‌دانند؟ چرا ایشان دغدغه‌ی سبک زندگی را با این کیفیت بیان می‌کنند؟ برای یافتن پاسخ لازم است که دو وجه اصلی این سخنان را بررسی کنیم:

1.      وجه ایجابی

سال گذشته و در جمع دانشجویان کرمانشاهی بود که رهبر انقلاب هدف اصلی انقلاب اسلامی ایران را «تشکیل جامعه‌ی اسلامی با همه‌ی خصوصیات و شاخص‌هایش» عنوان کردند؛
به نظر می‌رسد که در عمر بیش از سی سال انقلاب اسلامی ایران و با وجود همه‌ی سختی‌ها و فشارها، ایران اسلامی توانسته است ساختار و چهارچوب خوبی را برای پیشرفت خود بسازد.  در زمینه‌ی سیاسی ما اکنون به ثبات و اقتدار سیاسی در داخل و اعتبار اثرگذار در عرصه‌ی بین‌الملل رسیده‌ایم. پروژه‌ی «مهار ایران» که با وقوع بیداری اسلامی رنگ و بوی جدیدی یافته، حاکی از این امر دارد. در عرصه‌ی علم به استناد پایگاه استنادی اسکوپوس در سال 2012 میلادی، حائز رتبه‌ی نخست در منطقه و شانزدهم در دنیا هستیم.

 همچنین با توجه به ظرفیت‌های طبیعی، زیربنایی و انسانی‌ کشورمان، ابزار مناسبی را با توجه به ساخت و اسکلت محکم نظام در اختیار داریم. حال نوبت به طراحی و ساخت بنای مورد نظر است، وآن همه ی چیزهایى است که متن زندگى ما را تشکیل می‌دهد؛ که همان سبک زندگى است.»                       

2.      وجه سلبی

تفکیک سبک زندگی از اعتقادات و دین -به عبارتی سکولاریزه کردن سبک زندگی- مهم‌ترین برنامه نظام سلطه بوده که مرزهای آن به جامعه‌ی آمریکایی محدود نمی‌شود. با این منطق بوده که «فرهنگ مهاجم» غرب خود را تبدیل به «فرهنگ غالب» کرده است. وقتی انسان‌های بسیاری در خارج از مرزهای آمریکا، آمریکایی زندگی می‌کنند، ایالات متحده می‌تواند به عنوان عمق استراتژیک خود روی آن‌ها حساب کند. موفقیتی که آمریکایی‌ها نتوانستند با قدرت نظامی و سیاسی خود به آن دست یابند، با آمریکایی کردن زندگی بسیاری از مردمان جهان برایشان فراهم آمده است.

جوزف نای، نظریه‌پرداز «قدرت نرم» معتقد است که آمریکا در دیپلماسی عمومی خود با دو بازوی رسانه‌ای و آموزشی، رؤیاها و انتخاب‌های جهانیان را می‌سازد .
بنابراین چه ما به دنبال تمدن‌سازی باشیم و چه نباشیم، حداقل برای حفظ هویت خود باید روش زندگی متناسب با اعتقاداتمان را ارائه دهیم .

بشر امروز منتظر یک سبک زندگی جدید و یک ساختار و الگوی جدیدی است و این شدنی است. اما به شرط اینکه به خوبی، بصیرت نسبت به گفتمان امام و مقام معظم رهبری که همان گفتمان انقلاب اسلامی است ایجاد شود.
گفتمان انقلاب اسلامی، گفتمانی است که می‌خواهد همه حوزه های حیات - شامل حوزه سخت افزار و نرم افزاررا -  پوشش دهد، این نیست که فقط مثلاً سبک زندگی اصلاح شود اما به بخش ابزاری تمدن، علوم و ساختارها و محصولات، تکنیک و بار ارزشی و معرفتی تکنیک و ساختارهای توزیع ثروت و قدرت اطلاعات توجهی نداشته باشد.

مقام معظم رهبری طی بیاناتی که در جمع جوانان استان خراسان شمالی در زمینه سبک زندگی داشتند، بیست سوال کلیدی را مطرح کرده و بر نخبگان حوزه و دانشگاه، رسانه‌ها و... تکلیف کردند که در زمینه این سوالات آسیب‌شناسی کرده و علل این آسیب‌ها را جست‌وجو کنند
این فرمایشات باید به عنوان یک سندفرهنگی برای تحول در جامعه چه از سوی مسئولین و چه از سوی مردم مورد توجه و عنایت ویژه قرار گیرد.

چنانچه سبک زندگی اسلامی شیوه‌ی زندگی قرار گیرد، امکان مقاومت در برابر نظام سرمایه داری  فراهم آمده است، چون سبک زندگی غربی عناصری دارد که انسان را برای مقاومت در برابر خود خلع سلاح و تخلیه می‌کند.به عنوان نمونه، سبک زندگی غربی یک سبک زندگی مصرف‌گرا و لوکس‌گرا است، چون با اقتصاد سرمایه‌داری ارتباط دارد. کسی که اهل اتراف و اسراف باشد در سبک زندگی اسلامی مبتنی بر قناعت جایگاهی ندارد.                                                                                         
حضرت امام (رحمت الله علیه) می‌فرمود جوان‌ها عروسک‌های مصرفی نشوید، اگر عروسک مصرفی شوید، برده‌های امپریالیسم خواهید شد. مصرف‌گرایی که اصل و اساس سبک زندگی غربی و آمریکایی است به لحاظ سیاسی انسان را برده‌ی امپریالیسم می‌کند. اصلاً خود مصرف‌گرا بودن برده‌ی اقتصادی و سیاسی شدن است.
یکی دیگر از عناصر سبک زندگی غربی زندگی مبتنی بر لذت‌های اومانیستی و تلذذهای غریزه‌محوراز هرراه ممکن است. در حالی که سبک زندگی اسلامی ارضای غرائز را در قالب حدود الهی و از راههای مشروع ممکن می داند .                                                                                      . 

اما باید توجه داشت که تحقق آرمانهای امام راحل و رهنمودهای اندیشمندانه مقام معظم رهبری زمانی است که موفق شویم تمدن اسلامی را به عنوان الگوی زیست و سبک زندگی اسلامی بشر معرفی کنیم.آنچه تا کنون اتفاق افتاده این است که ما در فضای ذهنی، روحی و قلبی خود، اسلامی زیسته‌ایم، ولی تا تبدیل شدن این نظام فکری، فرهنگی و دینی در دنیا ، به سبک زندگی و نهایتاً به تمدن اسلامی راه طولانی در پیش است و عزم و اراده همه اندیشمندان و صاحبنظران در حوزه نظری و تمامی دستگاهها، سازمانها و نهادها را در حوزه عمل و اجرا می طلبد....