تهران- ایرنا-یک فعال زنان گفت:درپی بحران ناشی از پیری جمعیت و وارد کردن نیروی کار از خارج ، بحران اقتصادی کشور را فراخواهد گرفت.

?مریم ارشدی? روز پنجشنبه در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی ایرنا افزود: یکی از اهداف مهم نظام اسلامی، رسیدن به جمعیت مطلوب و کیفی و تعادل جمعیتی است تا در سایه آن دستیابی به رشد و پیشرفت میسر باشد اما با شرایط فعلی کشور که کاهش و پیری جمعیت آن را تهدید می کند، برنامه ریزی و سیاستگذاری های فوری یک ضرورت است.

وی با بیان اینکه به مجموعه ای از اقدامات برای منطقی کردن رشد جمعیت نیاز است، اظهار داشت:به موازات پیر شدن جمعیت و کاهش نرخ رشد جمعیت، تولید در کشور کاهش می یابد و افزون بر آن با کاهش رشد جمعیت و پیر شدن جمعیت کشور هزینه های سنگین بیمه و طرح های حمایتی دولت برای بازنشستگان کمرشکن خواهد شد.

به گفته مریم ارشدی، واردات نیروی کار نیز موجب خروج ارز خواهد شد و در نتیجه بحران اقتصادی کشور را فرا خواهد گرفت.

این فعال در حوزه زنان ادامه داد: زمانی که تفکر کنترل جمعیت و تک فرزندی در کشور به گفتمان رایج تبدیل شد، آثار و تبعات فرهنگی خاصی در پی خواهد داشت از این رو خانواده ای که فرزند نمی آورد یا تک فرزند است و فرزندش به دانشگاه رفته یا ازدواج می کند، برای جبران خلایی که در زندگی احساس می کند به راهکارهایی می اندیشد که غربی ها اندیشیده اند.

وی یادآور شد: این مسائل و پیامدهای مشهود کاهش جمعیت، ضرورت بازنگری در سیاست ها و برنامه های جمعیتی را برای تمامی دستگاه ها و نهادهای دولتی الزام آور می کند و در مقطع زمانی فعلی بازنگری در سیاست های جمعیتی کشور با رویکرد ازدیاد جمعیت ضرورت می یابد.

مریم ارشدی توضیح داد: فرمایشات مقام معظم رهبری در باب لزوم تسریع روند بازنگری سیاست ها، قوانین و برنامه های مرتبط با مقوله جمعیتی نیز حجت را بر تمامی مسئولین و برنامه ریزان نظام تمام می نماید.

وی ادامه داد:ایشان همواره بر موضوع ضرورت افزایش جمعیت کشور تأکید داشته اند و طی یک سال اخیر صراحتا، پیگیری موضوع مذکور را به دستگاه ها تکلیف نموده اند بنابراین مهمترین وظیفه هر مسئول ارشد جامعه صیانت و اعتلاء جامعه است.


** حفاظت جامعه در سایه بقای نسل

وی با بیان اینکه حفاظت از جامعه منوط به بقای نسل می باشد، اضافه کرد: بر همین اساس بود که بیشتر مراکز و مجامع از جمله شورای عالی انقلاب فرهنگی بررسی موضوع افزایش جمعیت و ارتقای نرخ باروری را در دستور کار خود قرار داد.

ارشدی با تاکید بر بازنگری در سیاست های جمعیتی کشور با رویکرد ازدیاد جمعیت در مقطع زمانی گفت:با توجه به اینکه جمعیت و امنیت رابطه قطعی با یکدیگر دارند، امنیت فرد، جامعه، خانواده و کشور در گرو فزونی نیروی انسانی آگاه و کارساز است و در بعد اقتصادی نیز برخورداری از جمعیت جوان زمینه ساز عرضه نیروی کار گسترده در بازار کار می باشد.

به گفته وی، فرهنگ سازی برای دست یابی به جمعیت مطلوب و اصلاح بینش و نگرش مسئولان و مردم نسبت به پیامدهای منفی کاهش باروری از راهبردهای ارائه شده در این زمینه است.

ایجاد و استقرار نظام مدیریت فرابخشی و جامع جمعیت کشور،

اهتمام به ارتقاء کیفی جمعیت کشور از طریق متناسب ساختن نرخ باروری خانواده با شرایط و اقتضایات سلامت، معیشت و فرهنگ آنها از دیگر راهکارهایی است که ارشدی به آن اشاره کرد.


** تبلیغ از رسانه های جمعی

وی تصریح کرد: تهیه طرح جامع تولید و اجرای انواع برنامه های آموزشی، پژوهشی ، اطلاع رسانی، نمایشی، تبلیغی در رسانه های جمعی بویژه صدا و سیما و شبکه های استانی آن با هدف گفتمان سازی و ترویج فواید فرزندآوری و تبیین آثار منفی کاهش نرخ باروری با رعایت شرایط و مقتضیات راهبردی می تواند راهکاری مهم در این زمینه باشد.

به گفته این فعال زنان ، تبیین نظریه جمعیتی اسلام و ترویج آن توسط روحانیت برای اصلاح نگرش مسئولان و مردم نسبت به فوائد باروری و افزایش نرخ آن، تدوین و اجرای برنامه های ترویجی، آموزشی، پژوهشی و خدمات پزشکی توسط وزارت بهداشت در جهت اصلاح نگرش عمومی نیز راهگشا در این عرصه خواهد بود.

ارشدی ادامه داد: برنامه ریزی و فرهنگ سازی در تسهیل ازدواج، کاهش سن ازدواج و استحکام خانواده و حمایت از گسترش شبکه های اجتماعی و سازمان های مردم نهاد حامی کاهش سن ازدواج جوانان و استحکام خانواده نیز موثر است.

این فعال زنان با بیان اینکه تدوین و تصویب برنامه های هوشمند برای ارتقاء باروری نیاز امروز جامعه است، افزود: پوشش بیمه اجباری درمان رایگان مادر و کودک از ابتدای بارداری تا پایان دو سالگی کودک برای افرادی که فاقد پوشش بیمه درمانی می باشند و ایجاد بانک های اطلاعاتی جامع جمعیتی ملی، منطقه ای و بین المللی و رصد مستمر تحولات جمعیتی در جهت اهداف و سیاست های جمعیتی کشور عامل مهمی در پیشگیری از کاهش جمعیت است.

به گفته ارشدی، می توان با پوشش کامل بیمه ای برای درمان ناباروری های اولیه و ثانویه و تبیین نظریه جمعیتی اسلام و ترویج آن توسط روحانیت برای اصلاح نگرش مسئولان و مردم نسبت به فواید باروری و افزایش نرخ آن حمایت های تشویقی دراین زمینه را به انجام رساند.

مجمع عمومی مؤسسان کانون زنان بازرگان کاشان تشکیل و هیات مدیره را تعیین کرد

 سازمان  نشر آثار و ارزش‌های مشارکت زنان در دفاع مقدس به مناسبت 17 دی سالروز کشف حجاب، بیانیه ای صادر کرد. 

در این بیانیه آمده است:

17 دی سالروز کشف حجاب و نشانگر مقاومت و دفاع مقدس ملت بزرگ ایران به ویژه زنان و دختران عفیف و مسلمان در برابر سیاستهای استعماری انگلیس و کشف حجاب رضاخانی است  .

17 دیماه یادآور آغاز تهاجم فرهنگی علیه ملت ما و روزی که بفرموده مقام معظم رهبری (مدظله العالی) ، "رضاخان با اجرای فرمان بیگانگان خود را در اختیار دشمن قرار داد که البته این تهاجم در دوران خاندان منحوس پهلوی یعنی در 30، 20 سال آخر حکومت آنها شکل خطرناکتری پیدا کرد."

اما نکته قابل تامل این است که زنان متدین و فهیم ایران اسلامی به پیروی از علما و رهبران دینی خود در برابر سلاطین زر و زور و تزویر ایستاده و اجازه ندادند فرهنگ غلط بیگانه ، ارزشهای دینی آنان را زیر سوال ببرد؛ چنانچه فرماندهی کل قوا در بیانات خویش تاکید می فرمایند که" زنهای ایرانی زمانی وارد فعالیت اجتماعی شدند و کشور را با دستهای توانای خود متحول کردند و مردهای این کشور را به دنبال خود به میدان مبارزه کشیدند که چادر سرشان کردند و به میدان آمدند."

این بیانات نشان می دهد زنان و مردان جامعه ما ، متعهدانه در تمامی مقاطع تاریخی پس از اسلام پایبندی خود به اصول و ارزشهای دینی و مذهبی را حفظ کرده اند.

امروزه نیز دشمنان، هویت اسلامی ایرانی را مورد هدف قرار داده و برای رسیدن به اهداف خود ارزشهای انسانی زن مسلمان ایرانی را نشانه گرفته اند اما زنان اندیشمند ما به تاسی از حضرت زهرا و حضرت زینب کبری (س) و به پیروی از نایب بر حق امام زمان عج حضرت امام خامنه ای مدظله العالی، برات آزادی و لباس مشارکت اجتماعی و وسیله امنیت و سلامت جامعه سربلند خویش را عفاف و الگوی فرهنگ فاطمی می دانند.

سازمان نشر آثار و ارزش‌های مشارکت زنان در دفاع مقدس، ضمن بزرگداشت تلاش و همت والای زن مسلمان ایرانی اعلام می دارد که دختران و زنان ولایتمدار و بصیر کشور ما امروزه نیز چون گذشته تاریخ درخشان خود،  آگاهی دارند که  سردمداران تمدن و فرهنگ جدید به جای نفوذ نظامی در کشور، اراده کرده اند ارزشها و اندیشه های اسلامی را مورد تهاجم قرار دهند،  بنابراین باید در خط مقدم این جبهه فرهنگی خود را به سلاح حیا مجهز نمایند و سنگر رزم برادران دیروز را امروز با پاکی و نجابت حفظ کنند.

                                                                                                           والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته

کاربرد شیوه های دوران دفاع مقدس زمینه ساز ارائه الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت 

رهبر معظم انقلاب در سفر سال 88 خود به استان کردستان تأکید کردند که "ما باید به دنبال مدل بومی خودمان بگردیم. هنر ما این خواهد بود که بتوانیم مدل بومی پیشرفت را متناسب با شرایط خودمان پیدا کنیم."  

در موضوع الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت تبیین و تحلیل وضعیت نظام اسلامی، شاخصه ای اصلی در جهت ارزیابی و نقد مدل های توسعه و پیشرفت در نظام سرمایه داری غرب، و روش های تهیه و تدوین الگوی مطلوب پیشرفت مورد توجه است.

یکی از فرصتهای مهم در جهت مفهوم سازی ، جریان سازی و نهادسازی در مسیر معرفی الگوی اسلامی ایرانی تعاملات بین بخشی دستگاههای اجرایی و نهادهای مدنی و همچنین پیوستگی و وابستگی میان اندیشمندان حوزه و دانشگاه است.

از سویی بهره مندی از ظرفیت رسانه ها و منابع خبری دستیابی به مقصود راتسریع و تسهیل می نماید.
لذا برگزاری سلسله نشست‌های تخصصی به منظور ایجاد زمینه برای طرح دیدگاه‌های صاحبنظران و فراهم کردن بستری در جهت استخراج اندیشه‌های کاربردی در زمینه تدوین الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت ضرورت اجتناب ناپذیر است.
ایجاد جریان علمی در کشور برای پیگیری و تحقق رهنمودهای مقام معظم رهبری در حوزه های فکری و اندیشه ای، تقویت مفهوم سازی، نظریه‌پردازی و گفتمان‌سازی برای الگوی ایرانی- اسلامی در حوزه و دانشگاه، فراهم کردن بستر و زمینه لازم برای طرح بی‌واسطه نظرات نخبگان در این زمینه، ایجاد بستر لازم برای شکل‌گیری فکر و ایده‌های نو در زمینه‌های مورد نیاز کشور و تشویق و ترغیب نخبگان به حضور مؤثر در صحنه برای چاره اندیشی و رفع خلاءهای اندیشه ای و فکری موجود، انگیزه ارتباط با نخبگان را دوچندان می کند.

نخبگان علمی و دینی می توانند هدایت افکار عمومی جامعه را برعهده گرفته و نسل امروز ما باید با تلاش چشمگیر خود مسیر رشد و تعالی جامعه را رقم بزند.

آنچه یادآوری آن مهم و حیاتی به نظر می رسد آن است که ارائه الگوی درست اسلامی ایرانی عزم و اراده همگانی می خواهد و کاربرد مجدد تجربه و تلاش ملت متدین و فهیم ایران اسلامی در دوران دفاع مقدس به عنوان نقطه عطف تاریخ حماسه و ایثار ، ارزشمند بوده و باید مورد مداقه و توجه مردم و مسئولین باشد.

آن دورانی که همه داشته های پیر زن رنجور روستایی در طبق اخلاص و در سبد هدیه رزمندگان اسلام قرار می گرفت و دگرخواهی جایی برای خودخواهی نمی گذاشت، مادر از عشق مادرانه اش برای کمال یابی فرزند بهره می جست و خواهر آب در راه برادر می پاشید تا طراوت امنیت و سلامت جامعه را ماندگار سازد!!!......

این هویتهای بومیکه خاص جامعه ایرانی است باید برای معرفی به عنوان الگوهای اساسی در جامعه فعلی در ارتباطات انسانی مطرح و در قالبهای مختلف هنری، ادبی و.... در سطح ملی و بین المللی مطرح گردد.

امروز باید واژه های صبر، ایثار، ازخودگذشتگی، مسئولیت پذیری، مقاومت، پشتکار و تلاش سرلوحه زندگی و بلکه همه فعالیت های ما باشد.

حوان امروز ما باید به تاسی از جوانان دوران دفاع مقدس همت عالی خویش را در برافراشتن پـرچم ابتکار ، اختراع و نـوآوری بکار بندد  و به عـزت مندی ایران سربلند با معیارهای اسلامی در عرصه های مختلف اخلاقی، علمی و...  با نگاهی نو و با مطالعه سبک زندگی جوانان دوران دفاع مقدس بیاندیشند.

بیانی به بهانه سالروز حماسه 9 دی 88 

 9 دی، حماسه ای به یاد ماندنی در حافظه تاریخی انقلاب شکوهمند ایران اسلامی است؛ روزی است که به تعبیر مقام معظم رهبری(مدظله العالی) دشمنان هم اعتراف کردند؛"که در طول انقلاب هیچ حرکت مردمی به این عظمت در ایران اتفاق نیفتاده است" ملت ایران بویژه جوانان ایرانی از زن و مرد و پیر و جوان حماسه ای خلق کردند که انگشت حیرت به دهان جهانیان گذاشتند.

9 دی نقطه عطف تاریخ و تجلی قدرت و اقتدار ملی در صیانت از اسلام، انقلاب و ولایت است؛ که با روشن‌گری‌ها و مدیریت مدبرانه مقام معظم رهبری ، روح عاشورایی و معرفت دینی و بصیرت سیاسی ملت حماسه آفرین شکل گرفت و شکست همه جانبه دشمنان داخلی و خارجی را در پی داشت.

9دی سال 88 ، نمونه ای دیگر از حضور بی‌بدیل زنان و مردان ایران اسلامی بود که با حرکتی خود جوش برای صیانت از اعتقادات، آرمان های اصیل نظام و ولایت فقیه، با صلابت پا به میدان گذاشتند. و ضمن تجدید پیمان با آرمان های اصیل انقلاب و ولایت ثابت کردند که پیوندشان با ولایت و نظام جمهوری اسلامی ایران پیوندی اعتقادی، قلبی و برخاسته از ایمان آنها است.

یادمان نرود شیرزنان ایران اسلامی را که دوشادوش دلیرمردان را که همواره در بزنگاه های سخت انقلاب و دوران دفاع مقدس بار دیگر به صحنه آمدند و همگام با فدائیان انقلاب و رهبری، حماسه 9 دی را آفریدند. همانها که در دوران تاریخ ثابت کردند از نسل آرش کمانگیرند.

همانانی که مشروطه مشروعه را با شهامت تمام در کنار روحانیت عزیز فریاد زدند و خرداد42 را خلق کردند و پیروزمندانه بساط طاغوت را برای همیشه در 22بهمن در هم پیچیدند.

همانانی که در هشت سال دفاع مقدس، دشمنان اسلام و ایران را به خاک مذلت کشاندند و در جریان 9 دی برای تحقق آرمانهای فرماندهی کل قوا حضرت امام خامنه ای(مدظله العالی) حماسه ای فراموش ناشدنی خلق کردند.

9 دی، نشان داد که انقلاب اسلامی ثمره خون محبوب ترین بندگان خداست و حضور حماسی ملت مخصوصا خانواده معظم شهدا و ایثارگران نه تنها که مقطعی نیست بلکه امری مستمر و برخاسته از عمق اعتقاد ملت است و آنان که تصور می کردند که می توانند در عزم آهنین مردم حماسه آفرین ایران اسلامی خللی وارد کنند به عیان دیدند که مردم چگونه جانانه، همه جانبه و هوشیارانه از حریم ولایت و دستاوردهای آن دفاع کردند.

و من به عنوان یک مسلمان ایرانی، در جایگاه یک مادر و همسر و به عنوان یک زن از تبار فاطمه و زینب با افتخار اعلام می دارم که در کنار ملت شریف و همیشه در صحنه برای تحقق منویات فرماندهی کل قوا و پاسداری از آرمانهای اصیل انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و تا برافراشته شدن کلمه الله هی العلیا و کلمه الظالمین هی السفلی در جهان خواهیم ماند تا ایران اسلامی بماند و تا ایرانی ماندگار  و سربلند باشد.  

                                                        والسلام علیکم و الرحمه الله وبرکاته

سلام دوست خوب من 

در شب یلدایی که من خلق شدم ، مادرم چه با مهارت ماموریت الهی اش را انجام داد و پدرم چه زیبا در کنار مادرم، مسئولیت تعلیم و تربیتم را پذیرفت و سمت ارزشمند امانت داری خداوند را تحویل گرفت.

و هردو مرا که امروز در چشم بهم زدنی 51ساله شدم شرمنده خدایی کردند که هرچه او را شکر گویم و به خاطر قرار گرفتن در این محیط خانوادگی متدین و داشتن مربیان خوبی چون آنها سپاسگذار باشم ، باز هم کم است.

از همه مهمتر اینکه همسری در کنارم بیش از30 سال مرا در جهت یافتن راه های صواب و دستیابی به کمال انسانی کمک کرد.

خواهران و همشیره هایم را که الگوی تمام عیار اخلاق، مردم داری هستند و مرا همواره به سوی تعبد و بندگی خداوند با رفتارهایشان رهنمون می شوند.

کشور اسلامی که با داشتن رهبری فرزانه، آزادمنشی و آزاداندیشی را سرلوحه عمل دارد.

رهبری مدبر که برای هر مسئله ای پیامی و رهنمودی ارزشمند در جهت تحقق آرمانهای الهی ارائه می دهد تا در سایه دستورات الهی و اصول اسلامی بتوانیم به سلامت، امنیت، عدالت و صلح در جامعه دست یابیم.

و از شما دوست خوبم تشکر که مهربانی تان را با تمام وجود در پیام تبریکتان درک کردم. 

ارادتمند مریم ارشدی

راهکارها و پیشنهادات

v    با توجه به اینکه قرض الحسنه در ذات خود دارای نکات عمیق مثبت است شاید انجام آن فی نفسه از سوی هر نهاد دیگر پسندیده است اما این موضوع وقتی برای بانک ها مقبولیت و وجاهت دارد که کل سیستم بانکداری کشور ما جز این رویه، رویکرد دیگری را دنبال نمی کرد یعنی ماهیت تمام بانک های ما یکسان و براساس سیستم قرض الحسنه طراحی و اجرا می شد. به اعتقاد بنده بسیاری از هزینه های دولت که برای درمان آسیبهای ناشی از مسائل بوجودآمده در بانک های متعارف صرف می شود می توانست در حد بسیار نازل تر در ترمیم سیستم بانکهای اسلامی مصروف گردد . البته نباید گروه و یا افرادی که سوء استفاده از جریانات می نمایند فراموش شوند که همین افراد و گروههای فرصت طلب در نظام فعلی نیز به سیستم بانکی آسیب زده اند و واقعیت این است که همواره این گونه افراد وجود دارند اما قاطعانه باید گفت که به دلیل باورهای دینی در میان مردم کشورمان اگر عملیات بانکی در ایران به شکل بانکداری بدون ربا پیش می رفت قطعا بازپرداخت های تسهیلات بانکی نه تنها دچار آسیب نمی شد بلکه مردم در ندادن اقساط بانکی ، وجدان درد می گرفتند و به لحاظ اخلاقی  و اعتقادی خودرا مسئول به بازپرداخت و یا تامین منابع بانکی برای دستیابی به مقام قرب ربوبی و کمک به ضعیفان می دانستند و مواخذه می کردند به عبارت بهتر خودکنترلی دینی در تامین اعتبارات و درآمدهای بانکی، می توانست الگوی اسلامی – ایرانی بسیار موثر و قابل ارائه به جهان را عرضه نماید.

v    در دوره هایی که بانک مرکزی با اعمال سیاست پولی انقباضی از طریق افزایش سپرده قانونی در کاهش قدرت وام دهی بانک ها کوشیده است، صندوق های قرض الحسنه توانسته اند بدون محدودیت به پرداخت وام اقدام کنند . در صورتیکه اگر درصدی از سپرده های نزد صندوق ها به صورت سپرده قانونی نزد بانک مرکزی نگهداری می شد، بانک مرکزی می توانست در اعمال این سیاست موفق تر باشد و امنیت سپرده های مردم نزد این نهادهای غیربانکی افزایش یابد.

چرا که میزان حجم سپرده ای که با ید در بانک ها نگهداری شود ، به سمت نهادی جریان یافته است که عملاً خارج از حیطه نظام مقام پولی کشور فعالیت می کند. از طرف دیگر، این امر سبب می شود عملاً حجم نقدینگی، از مقدار واقعی اندازه گیری کمتر شود؛ بدین سبب خطای اندازه گیری در سایر متغیرهای پولی را باعث می شود؛ برای مثال، سرعت گردش پول با در نظر گرفتن فعالیت صندوق های قرض الحسنه کمتر از مقدار واقعی نشان داده می شودو پایین بودن سرعت گردش پول به معنای این است که سطح تولید ناخالص ملی به قیمت جاری کمتر از حجم نقدینگی است ؛ بنابراین، لازم است در محاسبه سرعت گردش پول واستفاده از آن این نکته را در نظر بگیریم.

v    چنانچهبانک های قرض الحسنه تحت نظارت نباشند و با احساسآزادیعملبیشتر بهکاهشنرخذخیرهاحتیاطیخودوافزایشمنابع ، برایاعطایواماقدامکرده،باافزایشریسکنقدینگیبهدامورشکستگیکشاندهمیشوند بنابراین صندوقهایقرضالحسنهیا باید یک نهاد نظارتی قوی داشته باشند و یا نباید ازحیطهنظارتیبانکمرکزیوسپردهقانونی خارجباشند.

v    ایجاد تدابیر لازم و ساز و کار قانونمند برای نظارت و پاسخگویی از سوی یک مرجع که ترجیحا بانک مرکزی به عنوان متولی اصلی قضیه قلمداد شود و در این زمینه جایگاه سایر دستگاهها کاملا فرعی و کمک دهنده تلقی شود.

v    با توجه به اینکه بانک های متعارف با هدف سودآوری ایجاد شده اند برای اعطای وامهای قرض الحسنه نیز بدنبال یافتن شیوه ای هستند که به نحوی از متقاضی تسهیلات قرض، هزینه آن گرفته شود که شبیه گرفتن ربا نباشد. زیرا کارمزدی هم که اکنون برای اعطای این تسهیلات اخذ می شود از نظر بسیاری از فقها و علمای دینی شبهه ربوی دارد.

یکی از رفتارهای خیرخواهانه مسلمانان دادن قرض الحسنه به نیازمندان است. هدف این اقدام کمک کردن و رفع نیاز مستمندان می باشد؛ محیط صمیمانه مسجد یا محله هم اطلاعات اندک مورد نیاز را تامین می کند و هم همین محیط تضمینی برای بازپرداخت وام فراهم می آورد. لذا حتی نیازی به گرفتن وثیقه یا تعهدات قانونی نیست. درمقابل، بانک ها که ملزم هستند بدون تبعیض به همه متقاضیان، در صورت واجد شرایط بودن، تسهیلات بدهند.محاسبه هزینه قرارداد قرض الحسنه نشان خواهد داد که اعطای تسهیلات تکلیفی برای نظام بانکی خسران آور است؛ چه آنها را از فعالیت تامین مالی که در آن تبحر دارند باز می دارد و به کاری که در آن بی مزیت هستند وامی دارد. ثانیا هزینه قرار را بر آنها تحمیل می کند، بدون آنکه مطلوبیتی برای آنها پدید آورده باشد. لذا و تربیت  افزایش نیروهای مسجد می تواند در توسعه بانک ها و موسسات قرض الحسنه لذت بخش و بهتر است.

v    اگرچه منزلت قرض الحسنه بیشتر از راه های دیگر چون انفاق و صدقه است، زیرا قرض الحسنه به دست نیازمند واقعی می رسد و موجب تلاش و کار بیشتر قرض گیرنده می گردد. اما در صدقه و انفاق این جنبه سازندگی و تربیت نفوس کم رنگتر می گردد اما نظارت بر ایجاد صندو قهای قرض الحسنه و نظارت بر فعالیتهای پس از ایجاد آن، بدلیل مشکلات بسیاری که در بازار پول و سرمایه ایران و چگونگی اثرگذاری سیاست های پولی ایجاد کرده و افزون بر این، مشکل حاد ورشکستگی و ناپایداری این صندوق ها ضرورت اجتناب ناپذیر است.

بر این اساس توصیه می شود مقررات، وجوه دریافتی از اشخاص، تحت عنوان سپرده قرض الحسنه پس انداز و منابع دیگر فقط با تأیید بانک مرکزی انجام پذیرد و در تاسیس آنها کارشناسی از سوی بانک مرکزی باشد.

v    قرض الحسنه علاوه بر هزینه هایی که هر مؤسسه دارد ریسک عدم بازپرداخت را نیز به دنبال دارد اگرچه با تمهیداتی که در نظر گرفته می شود تا حدودی جلوی ریسک گرفته می شود اما بخش خصوصی با توجه به انگیزه سودطلبی که دارد نمی تواند یا تمایل ندارد که آنرا بر عهده گیرد.

v    همچنین، اگر دریافت کننده وام حتی در صورت توانایی نیز از پرداخت وام امتناع ورزد، وام دهندهباید به حکومت اسلامی متوسل شود تا دریافت کننده وام را به بازپرداخت وام وادار نماید. بنابراین،بجای اینکه دولت اسلامی قرض الحسنه را بطور کامل به بخش خصوصی واگذار نماید بهتر است

v    بطور مستقیم این وجوه را به صورت کمک های بلاعوض و با عوض در اختیار مراکز متکفل قرار دهد تا از یک سو این کار نیکو متکی به روحیات و انگیزه های معنوی آحاد مردم در رقابت های مثبت بخش خصوصی باشد و از سوی دیگر، با تقویت این مراکز و هدایت آنان در راستای اهداف حکومت اسلامی از این ابزار مفید استفاده لازم به عمل آید.

اگر سیستم کلیه بانک های کشور با توجه به نوع حکومت ایران عزیز، بر مبنای بانکداری اسلامی به قرض الحسنه تبدیل شود و رویکرد خودکنترلی و اخلاق مداری را ترویج کند؛ می تواند در تعمیم عدالت اقتصادی موثر باشد اگرچه این مقوله به ظاهر ایده آل و مدینه فاضله ای است که برای رسیدن به آن با توجه به زیرساختهای غلطی که بخصوص در تاسیس بانک ها از قبل از انقلاب اسلامی برجای مانده و حتی تئورسین های اقتصادی ما در دوران کنونی بیشتر الگوی اقتصاد غربی را پایه ریزی نموده اند اما به نظر بنده جمهوری اسلامی بویژه در شورای انقلاب فرهنگی با انجام چند فعالیت کلیدی و زیرساختی مانند:

Ø     تدوین وتألیف کتب اسلامی برای آموزش به دانشجویان رشته های مرتبط ،

Ø     ارائه طرح ها و لوایح بر اساس مبانی دینی و با بهره مندی از دیدگاههای علما و صاحبنظران حوزه و دانشگاه،

Ø     اعمال سیلستهای نظارتی دقیق و ضابطه مند توسط دستگاههای حاکمیتی ،

Ø      برنامه ریزی در جهت گسترش فعالیتهای مردمی و عام المنفعه

Ø     و...........

چالش های فرا روی قرض الحسنه در ایران 

بی تردید نظام بانکی ایران به دلیل آنکه سوغات وارداتی از کشورهای بیگانه است بنابراین متفاوت از زیربنای اعتقادی بوده و متناسب با آداب دینی مردم ما نمی باشد فلذا وجود سیستمهای مردمی قرض الحسنه, به دلیل دوگانگی اهداف و شرایط آن با بانک های متعارف، که منجر به دوگانگی و بلکه چندگانگی در نگرش های مختلف شده که برخی اصالت را به سود و عده ای نیز بر رفتارهای اخلاقی، دینی و انسانی پافشاری می کنند و همین امر موجب بروز چالش ها و آسیب های جدی به تسهیلات بانکی و سردرگمی مردم و مجریان شده است.

دراین مبحث به برخی از این مسائل و مشکلات اشاره می شود و ان شاءالله راهکارهای اشاره شده در این مقاله در رفع این موانع بتواند برای سیاستگذاران و برنامه ریزان موثر و مفید باشد.

v    ورود فعالیتهای قرض الحسنه به سیستم بانک های متعارف

همانطور که می دانیم هدف اصلی و ذاتی سیستم، بانکداری به حداکثر رساندن سود است و اجتناب از تسهیلات تکلیفی در بانک ها پایین بودن سطح سوددهی بانک می باشد. حفظ مشارکت با حداکثر سود دهی نشان دهنده این نکته مهم می باشد که ورود فعالیت قرض الحسنه با توجه به تعریف اصلی آن مبنی بر بازگرداندن اصل پول از سوی وام گیرنده منافات دارد.

شاخصه دیگر بانکهای متعارف میزان موفقیت در جذب سپرده ها و میزان موفقیت در تخصیص بهینه منابع است. پر واضح است که این دوشاخصه نیز همبستگی زیادی با حداکثرسازی سود دارد بنابراین بانک ها برای جبران این نقیصه به دادن جوایز متوسل شده اند. اگر به معنی توزیع درامد مناسبتر و اهداف اجتماعی دیگر باشد با اهداف ذاتی و ماهوی بانک ها سازگاری ندارد و در هیچ بانکی چنین نگرشی اعمال نمی شود بلکه برای ایجاد انگیزه بیشتر و کارآیی مورد نظر بانک ها اینگونه برداشت می شود که اگر سود بانک را دوبرابر کنند تشویق خواهند شد و این واقعیت بیانگر آن است که نظام بانکداری بدون ربا مانند بانک های متعارف، صرفا برای حفظ روح مشارکت براساس مکانیزم سود فعالیت می کنند. البته در نظام اقتصادی اسلامی، نهاد بانک با رعایت موازین شرعی به عنوان موسسه انتفاعی، ضمن انجام خدمات و وظایف مورد نظر و رفه نیاز زندگی اجتماعی، حداکثرسازی سود را هدف اصلی و ذاتی خود قرار داده است و قضاوت در مورد شرعی و یا غیر شرعی بودن آنها از طرف ما نه جایگاه دارد و نه منصفانه است.

v    عدم تطابق کامل میزان سپرد ه های قر ض الحسنه و تسهیلات قر ض الحسنه

بخش مهمی از منابع قرض الحسنه بانکها به مصرف وام رفع احتیاج کارکنان خود آن بانکها می رسد که نسبت تسهیلات قرض الحسنه به سپرد ه های قر ض الحسنه به 70 درصد می رسد که تأسیس صندوق قرض الحسنه در موسسات اعتباری و تفکیک حسا بهای مربوطه، آسیب جدی در تطابق میزان سپرده های قر ض الحسنه و تسهیلات قر ض الحسنه می باشد.

v    طبق بررسی های به عمل آمده درصورتیکهسپردههایقرضالحسنهبخشخصوصینزدصندوقهایقرضالحسنهرا 24 درصد برحجمشبهپولبیفزاییم،ملاحظهمیشود،نرخرشدنقدینگیبهطورمتوسطسالیانه 47درصدافزایشمییابد درحالیکهسپردههای مذکوردرمحاسباتفعلیحجمنقدینگی،منظورنمیشودوبهاینترتیب،نقدینگیبخشخصوصیکمترازآنچهعملاًوجوددارد،درنظرگرفتهمیشودوهمینامرسببخطادراندازهگیریمتغیرهایپولیمی گردد.

v    صدور مجوز تأسیس صندوق های قرض الحسنه و نظارت آنها از سوی دستگاههای غیر مرتبط یکی از مسائل مهمی است که مشکلات بغرنج به همراه می آورد.

تصمیم مدیریتی و هماهنگی وزارت کشور ، نیروی انتظامی ،وزارت اقتصاد و بانک مرکزی  اگرچه شرط لازم می باشد اما کافی نیست و نیاز بازنگری در مصوبه ها و قوانین موجود در این زمینه است. این صندوق ها روز به روز ایجاد و به قول معروف بدون ضابطه مثل قارچ سبز شدند و حتی اکثر نهادها و سازمان ها انواع قرض الحسنه های نادرست را به راه انداخته اند. مجموعه تخلف نهادها، مردم و ...، به اضافه ُ کندی عملیات بانکی و عدم خدمات رسانی بانک به مردم، جملگی این موارد را به وجود آورد ه اند. باید در اصلاح نظام بانکی را بازنگری شود. لازم می دانم در این بخش نمونه ای را اعلام کنم و آن « مؤسسه بانگ صبا» بود که روبروی وزارت کشور ایجاد شد جالب این که حرف « گ» را مثل « ک» نوشت که مردم فکر کنند که این یک بانک است و  با نهایت جسارت کار بانکی می کند که تداوم آن حتمًا به ضرر اقتصاد کشور است.

 v    بدیهیاستورودصندوقهایقرضالحسنهدرنظامپولیازطریقایجادشبهپولدر ضریبفزایندهپولیبرعرضهپولتأثیرمیگذارد.

v    محاسبه هزینه قراردادهای قرض الحسنه در بانک ها برای آنکه بانک بتواند آن را به شیوه ای که از نظر شرعی صحیح است و شباهت به اخذ ربا ندارد ، از مشتریان خود بگیرد . گرفتن کارمزد متناسب با مبلغ و مدت قرض، چون شباهت به نرخ بهره دارد از نظر فقها مجاز نمی باشد که در این صورت هزینه قرارداد ممکن است به شکل مقطوع یا اشکال دیگری که مدیریت بانک تجویز می کند و در عین حال شباهت به طرق ربوی ندارد گرفته شود.

v    یکی از آسیب های موجود در سیستم بانکی این است که بانکها به رغم اهداف و تشکیلات مأموریتی خود متولی قرض الحسنه شده اند.

v     قرض الحسنه هایی که مؤسسات انتفاعی پولی تبدیل شد ه اند و با نر خهای بالا سپرده می گیرند و به مشتریان خود تسهیلات می دهند و به گفته صاحبنظران و مسؤولان بانک مرکزی براساس قوانین پولی و بانکی حاکم بر کشور این مؤسسات قرض الحسنه نیستند؛ چرا که عملیات آ نها به اعطای وا مهای ضروری و اضطراری کوچک محدود نیست.

v    بسیاری از مؤسسات به جز دریافت سپرد ه های ریالی، سپرده های ارزی نیز دریافت میکنند و عملاً کار این مؤسسات به عملیات زیرزمینی تبدیل شده است. افزو ن براین، افتتاح حساب جاری، حساب مد ت دار، صدور دسته چک و پرداخت سود از جمله تخلفاتاینمؤسساتاست. ایندرحالیاستکهمؤسساتمذکورتحتنظارتوکنترل بانکمرکزیقرارندارندوعملکردآنهاسبباخلالدربازارپولوسرمایهوگاهیعدم اثرگذاریسیاستهایپولیمیشود.

v    بحرانهاو اختلالاتی  کهبرخیصندوقهای قرض الحسنهباعملکردخودوبدوننظارتبانکمرکزیدربازارمالیکشورایجادمی کنند. ازجملهاخلالهامیتوانبهرشدنقدینگی،افزایشضریبفزایندهپولیودرپیآن،افزایش نرختورم،عدمتعهدبهسپردهذخیرهقانونیووامدهیبیشازحدومهمترازآن،فعالیتهای صوریوپولشوییاشارهکرد.

v    عدم نظارت بر صندوق ها

گرچهابزارسپردهقانونیبهصورتیکیازابزارهایاعمالسیاستپولیدراختیاربانک مرکزیاست،تغییراتآنبهدلیلوجودنهادهایخارجازمقامنظارتوهمچنینبهدلیلوجودنرخ

v    ذخیرهاحتیاطیکهآنهمدراختیاربانکمرکزینیستنمیتواندنتایجموردانتظارراداشتهباشد  .

این مبحث ادامه دارد  ...

امتیازات صندوق های قرض الحسنه نسبت به بانک های متعارف

قرض الحسنه موجب می شود فاصله طبقاتی در جامعه کاهش یابد. از این رو، می توان گفت در نظام اقتصادی اسلام قرض الحسنه به عنوان یکی از شیوه ها و ابزارهای مؤثر برای کاهش نابرابری توزیع درآمد و تعمیم عدالت اقتصادی مورد توجه است تا با برقراری جریان پول از طبقات ثروتمند به سمت طبقات کم درآمد و ایجاد زمینه های مناسب بتواند در جهت تثبیت درآمدها بین نیازمندان و عدم تمرکز ثروت در دست عده ای معدود برنامه ریزی نماید.

همچنین از آثار مثبت قرض الحسنه می توان در تأمین نیازهای اجتماعی و تاثیر بر مصرف، پس انداز، پول و سایرمتغیرها اشاره نمود که اگرچه نظارت و هدایت حکومت اسلامی شرط لازم و ضروری موفقیت قرض الحسنه می باشد، اما بهتر است این وجوه به صورت کمک های بلاعوض و باعوض در اختیارمراکز متکفل این امر قرار گیرد تا از صبغه مردمی بودن آن کاسته نشود.

اگرچه عقود قرض الحسنه فاقد بازدهی ملموس و قابل اندازه گیری است اما علاوه بر برکات معنوی آن دارای مزیت های نامرئی و ابزار تامین مالی بسیار ارزشمندی است که در دراز مدت تولید را نیز  افزایش می دهد.

قابلیت قرارداد قرض الحسنه بحدی است که علیرغم نداشتن بازدهی برای بانکها به خاطر ویژگی های خاص و منافع غیر ریالی آن در شبکه بانکی کشور به طور وسیعی به عنوان یک ابزار تمویل مالی طرح های اقتصادی مورد استفاده می گیرد. برای افزایش کارآیی بانک ها باید تکلیف کردن آنها به اعطای قرض الحسنه به مصارف افراد و گروه های خاص و نهادهای حاکمیتی اجتناب کرد.

ایجاد قرض الحسنه های خانوادگی، شیوه ای بسیار ارزشمند در جهت نهادینه شدن این فرهنگ اسلامی است.از بارزترین آثار مثبت قرض الحسنه بر متغیرهای اقتصادی اثر آن بر پس انداز می باشد که تأمین امنیت اقتصادی را در بر دارد. بنابراین، در نهاد قرض الحسنه تکیه اصلی بر همه مردم و مشارکت جدی آنان در حل نیازهای اجتماعی و اقتصادی افراد است که با نظارت، هدایت و حمایت حکومت اسلامی می توانند گام مؤثری در موفقیت این نهاد بردارند.

نظام اقتصادی اسلام نهاد قرض الحسنه را بهعنوان یکی از شیوه ها و ابزارهای مؤثر برای کاهش نابرابری و توزیع عادلانه درآمدها قرار داده است.

این مبحث ادامه دارد  ...

آداب قرض الحسنه اسلامی

از قرض الحسنه ای به وام نیکو تعبیر و در قرآن و روایات تأکید فراوانی به آن شده است و هدف از ایجاد این نهاد رفع نیازهای اساسی افراد جامعه می باشد تا با فراهم نمودن شرایط و ابزارهای مناسب بتوان در جهت گردآوری وجوه و دادن قرض الحسنه به نیازمندان گام برداشت.

دراین نهاد ابزارهایی می توانند کارایی لازم را داشته باشند که با چهار عنصر انگیزه معنوی و اخرویوام دهنده، نیازمند بودن وام گیرنده، تضمین بازپرداخت وام و غیردولتی بودن بیشتر سازگار وهماهنگباشند.

پاداش اخروی، کسب اخلاق پسندیده (دوری از بخل)، تعاون و همیاری، پس انداز و کسب جایزه؛ انگیزه های قرض دهنده هستند که انگیزه نخست صرفاً اخروی و انگیزه دوم و سوم معنوی و انگیزه چهارم و پنجم صرفاً مادی است.

 اما در مورد قر ض گیرنده باید گفت که قرض گرفتن یک امر ناپسند است مگر آنکه در جهت رفع یکی از نیازهای ضروری از آن استفاده شود. با توجه به مطالب فوق، دو مشخصه مهم قرض الحسنه یعنی داشتن انگیزه معنوی یا اخروی برای قرض دهنده و نیز صرف آن در جهت رفع نیازهای ضروری قرض گیرنده نمایان می شود.

 مسئله دیگری که قرض را از قرض الحسنه متمایز می سازد، عدم دریافت هرگونه مبلغی فراتر از اصل مال در قرض الحسنه می باشد. یعنی وقتی قرض دهنده برای مدتی از تصرف مال خود چشم پوشی می کند و در مقابل نیز توقع دریافت هیچ سودی را ندارد رفتار اقتصادی قرض الحسنه شکل می گیرد.

در برخی موارد قرض گیرنده هنگام پرداخت قرض به اختیار و رضایت خود مبلغی و یا هدیه ای اضافه بر آنچه قرض گرفته را می پردازد،  که این موضوع برای قرض گیرنده حالت استحباب دارد همانطور که قرض دادن بدون انتظار از نظر اسلام بسیار پسندیده ، ارزشمند و پاداش دارد و اگر قرض دهنده در هنگام پرداخت قرض چنین شرطی را بگذارد ربا محسوب شده و در شریعت دینی ما حرام است.

آداب قرض الحسنه که معمولاً شامل مستحبات و مکروهات این رفتار می باشد نقش تعیین کننده ای در شکل گیری فرهنگ قرض الحسنه دارد که شامل این موارد می باشد:

1. زمان انعقاد قرارداد: قرض گیرنده نباید نیت عدم بازپرداخت را داشته باشد بنابراین برای جلوگیری از هرگونه اختلاف احتمالی باید در هنگام انعقاد قرارداد سند مکتوبی تهیه شود تا در صورت نزاع، ملاک قضاوت قرار گیرد.

 2. هنگام بازپرداخت: در اسلام نسبت به ادای فوری دین تأکید فراوان شده است. در مطالبه دین اگر وام گیرنده توانایی پرداخت نداشته باشد، وام دهنده باید نسبت به تمدید مهلت پرداخت وام اقدام نماید و یا برای ادای قرض به دولت اسلامی رجوع گردد. درنهایت، اگر قرض گیرنده توانایی پرداخت داشته باشد باید بازپرداخت را زودتر از موعد بپردازد با وجود چنین فرهنگی در زمینه قرض الحسنه یکی از عمده ترین مشکلات یعنی عدم اطمینان قرض دهندگان در مورد بازپرداخت دیون خود از بین می رود و امنیت اقتصادی باعث ایجاد آرامش در جامعه می شود.

نکته مهم آن است که پرداخت قرض الحسنه برخاسته از تعالیم اسلام است و جنبه مردمی و غیردولتی بودن نهاد قرض الحسنه در پرهیز از تحمیل بار بر دوش دولت و ایجاد زمینه مساعد جهت ترویج و نهادینه شدن انگیزه های معنوی و در نتیجه فراهم نمودن بستر مناسب برای تحقق این رفتار نقش مهمی دارد .